www.lokaal-actief.nl voor decentralisaties

Vandaag is de website www.lokaal-actief.nl life gegaan. Lokaal Actief is een samenwerkingsverband dat ik heb opgericht samen met Gert van den Burg. Het doel van Lokaal Actief is dat partners, zoals gemeenten en instellingen in zorg en welzijn, elkaar op inhoud weten te vinden en bedrijfsmatig verantwoord samenwerken.

In het bijzonder richten wij ons hiermee op de drie decentralisaties:
- Jeugdzorg van provincie naar gemeente;
- dagbesteding van de AWBZ naar de Wmo;
- Wet Werken Naar Vermogen.

Deze drie decentralisaties zullen het sociaal domein op lokaal niveau de komende jaren grondig doen veranderen. Gert en ik hebben beiden een achtergrond als bedrijfseconoom, met een uitgebreide ervaring binnen de lokale overheid. Een goed moment om nu de handen in een te slaan en onze ervaring en expertise op dit gebied te bundelen.

Op www.lokaal-actief.nl staat te lezen wat wij voor gemeenten en instellingen op het gebied van werk & inkomen, zorg en welzijn kunnen betekenen. Daarnaast staat er meer informatie over het event over Decentralisatiesynergie dat wij op 11 april in Rotterdam organiseren.

Aanbesteden van welzijn en dan…?

Veel gemeenten overwegen om hun welzijnswerk aan te besteden. Sommige doen het deels, sommige in fases en weer andere willen alles in een keer doen met een “big bang”. Over het wel of niet aanbesteden van welzijn valt op zich al veel te zeggen. Mocht echter de keuze zijn gemaakt om het te doen, dan is er een aantal zaken waar op gelet moet worden. Hier zijn enkele tips afkomstig van verschillende betrokkenen bij zulke trajecten, maar ook uit mijn eigen ervaring als bestuurder, toen ik zelf ooit een aanbestedingstraject ben gestart. Het zijn veelal open deuren, maar je zult er maar net een over het hoofd zien…

- Bedenk vooraf alle processtappen en hoe daarover gecommuniceerd gaat worden.

- Bedenk vooraf wat de beoordelingscriteria zijn.

- Bedenk wat de juridische implicaties zijn en wat voor soort procedure er het meest geschikt is om te volgen.

- Bedenk vooraf welk deel van het bestaande aanbod stopgezet of vervangen gaat worden als gevolg van de aanbesteding en ruim voldoende tijd in om de betreffende subsidierelaties naar behoren stop te zetten.

- Bedenk vooraf hoe de overgangsperiode tussen de oude en de nieuwe aanbieders eruit moet zien en wat u daarin van beide verwacht.

- Wilt u aanbesteden in percelen (zo ja, welke?) of is alles één perceel?

- Welke bestaande voorzieningen (bijvoorbeeld succesvolle vrijwilligersinitiatieven) vallen buiten de aanbesteding en hoe moeten aanbiedende partijen daar in hun bod rekening mee houden?

- Neem in het bestek op dat aanbieders ruimte in hun bod moeten opnemen voor innovatie. Als ieder zo goedkoop mogelijk aanbiedt, is de kans groot dat niemand een innovatiebudget opneemt, terwijl het wel belangrijk is.

- Neem in het bestek op dat aanbieders aangeven hoe zij denken samen te werken met andere partijen in het sociale domein (onderwijs, woningcorporaties, etc.).

- Neem in het bestek op dat aanbieders aangeven hoe de burger in stelling kan worden gebracht. (Mensen helpen het zelf te doen, in plaats van het voor ze te doen.)

Veel succes!

Waar zitten de “winstpakkers” bij de decentralisaties?

De Rijksoverheid en de provincies gaan taken overdragen aan de gemeenten. De gemeenten staan aan de vooravond van drie grote decentralisaties:

- Begeleiding gaat van de AWBZ naar de WMO;

- Jeugdzorg gaat van de provincie naar de gemeente;

- Er komt een nieuwe Wet Werken Naar Vermogen.

De gedachte achter deze decentralisaties is, dat gemeenten de uitvoering beter zouden kunnen doen dan het nu gebeurt, waardoor het effectiever en efficiënter kan. In totaal zou het zo’n 5% goedkoper moeten kunnen. Een belangrijke winst zou te halen moeten zijn door het beleid voor deze drie terreinen op elkaar af te stemmen.

Wat ik mij nu afvraag is waar dat voordeel vandaan moet komen en waar de synergie zit? Organisatorisch gezien zal het niet meevallen. Binnen een gemeente vallen de drie beleidsterreinen vrijwel altijd onder twee en soms zelfs drie directies/afdelingen. Het zijn vrijwel altijd verschillende ambtenaren (en wethouders) die zich ermee bezig houden. Elk van de afdelingen of ambtelijke teams heeft zijn handen meer dan vol aan het voorbereiden van zijn eigen decentralisatie. Op zich is dat al knap ingewikkeld, er zijn veel onzekerheden, een krap tijdspad en het gewone werk moet ook gedaan worden. Het over de muur van het eigen beleidsterrein heen kijken valt dan niet mee. Met andere woorden: iedereen heeft zijn handen vol aan zijn eigen transitie, maar wie zorgt nu voor de integrale transformatie?

Inhoudelijk gezien vind ik het ook nog niet zo eenvoudig om de “winstpakkers” aan te wijzen. Uitkeringen worden straks verstrekt op gezinsniveau, in plaats van op individueel niveau. Hier is misschien vanuit de andere beleidsterreinen op aan te haken, zodat er minder lijntjes naar één gezin lopen en de problematiek integraler aangepakt kan worden. Verder zit er vast wat overlap tussen activering van een werkloze, activiteiten voor lichtgehandicapten of begeleiding van jongeren en soms betreft het één en dezelfde persoon. Als je dat soort zaken goed weet te combineren valt er hier en daar misschien wat winst uit te filteren. Toch heb ik de grote klappers nog niet ontdekt. Wie ziet ze wel? Ben benieuwd naar ideeën en goede voorbeelden!

Geslaagde expertmeeting Awbz-Wmo

Afgelopen maandag organiseerde ik in Rotterdam een expertmeeting met vertegenwoordigers van gemeenten en zorginstellingen over de transitie van het onderdeel begeleiding van de Awbz naar de Wmo. Wat betekent dit voor de gemeenten? Hebben zij wel genoeg kennis en hoe gaan ze het organiseren? Maar evenzeer zijn er veel vragen voor de zorginstellingen. Hoe kunnen zij innovatiever en ondernemender worden? Kunnen zij samenwerken met welzijn? Hoe krijgen zij hun kennis gedeeld met de gemeenten?

Veel vragen die aan bod kwamen. Het was interessant en zinvol om zo eens met de benen op tafel te praten met mensen uit beide sectoren. We hebben kansen en bedreigingen geïnventariseerd en nagedacht over het tijdspad.

Later in het najaar komt er een vervolgbijeenkomst en we hebben een Linkedin discussiegroep opgestart: http://linkd.in/raEbWx

Nu koffietijd voor gemeenten en zorg

Hoewel het komkommertijd is, vind ik dat het nu vooral koffietijd is voor beleidsmedewerkers van gemeenten en zorginstellingen. Koffietijd, om bij elkaar te gaan zitten en met de benen op tafel te bespreken wat de veranderingen zijn die eraan staan te komen. Ofschoon het misschien nog niet 100% in kannen en kruiken is, wordt straks een deel van de AWBZ overgeheveld naar de WMO. Dagbesteding, waar zorginstellingen nu een rekening voor kunnen indienen bij de volksverzekering, zal straks via gemeenten worden ingekocht.
Zoals het er naar uit ziet, zal dit net als de huishoudelijke hulp door de gemeenten worden aanbesteed. De vraag is nu natuurlijk hoe dat straks allemaal handen en voeten gaat krijgen. Om de verandering goed vorm te geven, lijkt het mij van groot belang dat gemeenten en zorginstellingen zich nu (deze zomer) verdiepen in elkaars achtergrond. Om een goed bestek en een goede selectie te kunnen maken is het van belang om het proces van de zorgverleners goed te snappen. Om een kansrijke propositie te kunnen doen helpt het als er inzicht is in de werkwijze van een gemeente. Het is van belang om elkaars taal te spreken. Hoe eenvoudig dat misschien lijkt, vanzelfsprekend is het niet.
Vanaf het moment dat duidelijk is hoe alles gaat worden zal weldra formeel gestart moeten worden met alle voorbereidingen. Zodra een aanbestedingstraject gaat lopen, komen gemeente en zorginstelling in andere een verhouding ten opzichte van elkaar. Het wordt dan lastiger om zo maar van alles uit te wisselen (een gemeente mag geen van de potentiële aanbieders bevoordelen). Het gedrag wordt dan strategischer en minder open.
Volgens mij moet de komkommertijd dus benut worden om informeel eens bij elkaar te gaan buurten. Het is nu koffietijd!

Gemeenten doen WMO, maar denken ze ook WMO?

De WMO begint in gemeenten steeds meer gemeengoed te worden. Voor elk van de negen prestatievelden worden activiteiten geformuleerd, de WMO-loketten draaien en de huishoudelijke voorzieningen wordt in voorzien. Vorige week kwam de WMO-benchmark uit van SGBO. Dit onderzoek geeft weer hoe er op alle prestatievelden is gepresteerd. Eén van de conclusies was dat de uitvoeringskosten voor het verlenen van individuele voorzieningen daalden in 2009 ten opzichte van 2008 met tien procent naar 17 euro per inwoner. De daling is te verklaren door het vervallen van de invoerings- en herindicatiekosten uit de beginperiode van de WMO. Verder doen steeds meer gemeenten zelf de indicatie voor aanvragen voor huishoudelijke hulp. Er zijn hierdoor kortere doorlooptijden en er is efficiencywinst.
So far so good. Hoe ver zouden gemeenten inmiddels ook al echt de WMO-filosofie hebben geïmplementeerd in hun opdrachtverstrekking van het welzijnswerk? Is er iets veranderd in de relatie tussen gemeenten en instellingen? Maakt men inmiddels afspraken over hoe burgers in een bepaalde wijk zelf hun eigen activiteiten kunnen organiseren in plaats van dat de welzijnsinstelling een aanbod organiseert waar burgers op af mogen komen? Volgens mij ligt daar de komende jaren de uitdaging. Het WMO-denken zodanig implementeren dat al het oude werk echt in een ander daglicht komt te staan.

MDVA start benchmark welzijn

Welzijn is in beweging. Vanuit verschillende kanten zijn er impulsen tot verandering (WMO, AWBZ, Welzijn Nieuwe Stijl, Erop Af!, etc.). Veel van de wijzigingen richten zich op de instellingen. Hoe kunnen die vraaggerichter, efficiënter en professioneler werken? Een belangrijk deel van de opgave ligt echter bij de gemeenten zelf. Hoe gaan zij daarmee om? Zijn zij in staat om te doen wat nodig is? Op welke punten kunnen zij leren van elkaar, zodat ze scherper aan de wind kunnen varen?
Om gemeenten meer inzicht te geven in bovengenoemde vragen, is MDVA een benchmark gestart naar de welzijnsfunctie bij gemeenten. Het onderzoek geeft gemeenten inzicht in de organisatie, de inrichting en het functioneren van de eigen welzijnsfunctie, afgezet tegen de andere gemeenten. Dit wordt aangevuld met enkele (verbeter)suggesties voor de organisatie en best practices van de andere gemeenten.
Gemeenten kunnen hier gratis en laagdrempelig aan deelnemen. Inmiddels zijn de onderzoeken bij de eerste gemeenten van start gegaan. Nieuwe gemeenten kunnen zich nog aanmelden. Voor meer info of aanmelding, bel nu: 06-81449540 of via: info@mdva.nl