vrijdag 21 september 2012

Meer belastingruimte voor gemeenten? Liever niet!

In deze tijden van crisis en grote veranderingen in het publieke domein, zijn steeds meer geluiden te horen (onder meer uit VNG-hoek), dat gemeenten meer mogelijkheden zouden moeten hebben om zelf belasting te heffen. Gemeenten zouden daarmee dan meer invloed krijgen op hun inkomsten en daardoor meer keuzevrijheid en speelruimte hebben bij het uitvoeren van hun taken.
Mij lijkt dit een onwenselijke ontwikkeling. In de eerste plaats denk ik dat het een belemmering zou vormen bij het voeren van een gedegen macro-economisch beleid door de Rijksoverheid. De minister van financiën heeft als taak om te zorgen dat het met ons land als geheel economisch gezien de goede kant op gaat. Hij heeft daarvoor een aantal instrumenten die in onderlinge samenhang effect hebben. Als één van die instrumenten uit handen wordt gegeven, kan er dus minder goed gestuurd worden. Dus als bijvoorbeeld het kabinet op macro-economische gronden kiest voor lastenverlichting, dan zou het onwenselijk zijn als dat vervolgens ongedaan wordt gemaakt door lastenverhoging door de gemeenten. Mij gaat het dus niet om de vraag wel of geen lastenverlichting (want dat is een politieke), maar om de kwaliteit en effectiviteit van je instrumentarium.
Een tweede bezwaar is wat mij betreft, het feit dat gemeenten onder druk staan om te reorganiseren als gevolg van onder meer de diverse decentralisaties en soms een verkeerd uitgepakt grondbeleid in het verleden. Naar mijn mening betekent dat dat er getransformeerd moet worden en dat er keuzes gemaakt moeten worden om dingen anders of niet meer te gaan doen. Ik denk niet dat in zo’n situatie de weg van de minste weerstand gekozen zou moeten kunnen worden door belasting te gaan heffen bij de burger, om vervolgens zelf dan niet of minder te hoeven veranderen.
Tot slot, ben ik bang dat extra belastingruimte ook het risico in zich heeft dat gemeenten inkomenspolitiek gaan bedrijven. Vanuit macro-economische overwegingen zou dat wederom onwenselijk zijn. Wat mij betreft hebben we één instrument voor inkomenspolitiek en dat is de inkomstenbelasting. De hoogte en de mate van differentiatie is natuurlijk een politieke keuze, maar het is wel van belang om het bij één instrument te laten. Als er twee knoppen komen waar aan gedraaid kan gaan worden, dan ontstaat er een vleugellam instrument. Wat de ene overheidslaag invoert, maakt de andere weer ongedaan of verzwaart het juist, waardoor sturing op het totale effect onmogelijk wordt.
Kortom, het klinkt misschien aantrekkelijk in moeilijke tijden, maar is onverstandig. Als gemeenten meer geld nodig hebben om hun problemen op te lossen, dan moet de Rijksoverheid de inkomstenbelasting maar omhoog doen om daarmee het gemeentefonds op te kunnen hogen. Althans… voor wie dat politiek wenselijk vindt.